Pages

Saturday 11 September 2010

හැඳින්වීම | What is AI?

සාමාන්‍යයෙන් මිනිසා හඳුන්වන්නේ ‍‍"හෝමො සේපියන්" ලෙසයි. එනම් මිනිසා බුද්ධිමත් සත්වයෙක් යන්නයි. කාලය ගතවන විට මේ බුද්ධිමත් සත්වයා හිතන්නට පෙළඹුණා තමා බුද්ධිමත් වුයේ කෙසේද කියා. මිනිසා තේරුම් ගත්තා තමන්ගේ සිතීමේ හැකියාව උසස් වූ නිසා තමන් අනෙක් සත්වයින්ට වඩා බුද්ධිමත් කියා. ඒ නිසා ඈත අතීතයේ සිට මිනිසාට තිබුණු ලොකුම ගැටලුවක් තමයි; "සිතන්නේ කෙසේද (how do we think)" යන දෙය. සිතිමේ හැකියාව නිසාම මිනිසාට යමක් තේරුම් ‍ගන්න (understand), අනාවැකි කියන්නට (predict) ‍හේතු දැක්වීම (reasoning) වැනි දේ පුළුවන් වුණා. මේ හැකියාව පිළිබඳව විද්‍යාඥයින් කල පර්යේෂණ වල ප්‍රතිළුලයක් ලෙස "කෘතිම බුද්ධිය" හෙවත් "Artificial Intelligence (AI)" බිහි වුණා. AI කියන්නේ ඉතා මෑත කාලයේ ඇරඹුණු විද්‍යාවක්. 1956 දී Artificial Intelligence යන නාමය සහිතව එය ලොවට බිහි වුණා.

වර්තමානය වනවිට මේ AI යන්න ඉතා පුළුල් ක්ෂේත්‍රයක් බවට පත්වී ති‍බෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භයේදි AI භාවිතා කළේ ඉ‍ගෙනීම (learning) හා ප්‍රත්‍යක්ෂ ‍ගොඩනැගීම (perception) වැනි කරුණු සඳහා වුවත්, වර්තමානයේ එය චෙස් ක්‍රීඩා කිරීම (playing chess), ගණිතකර්ම ප්‍රමේය සාධනය (proving mathematical theorems, කවි නිර්මාණය (writing poetry) and ‍රෝග විනිශ්චය (diagnosing diseases) වැනි කරුණු සඳහාද යොදා ගන්නවා.

AI සඳහා විශේෂිත වු අර්ථ දැක්වීමක් නොමැති අතර "යම් යන්ත්‍රයක් සිදු කරන ක්‍රියාවක් මිනිසෙකු විසින් සිදු කිරීමට බුද්ධිය යොදා ගැනේ නම් එය කෘතිම බුද්ධිය" ලෙස හැඳින්වේ. පරිගණක යොදා ගනිමින් මෙම ක්‍රියාවලිය සිදුවන විට මෙම අර්ථ දැක්වීම "science of making computers do things that require intelligence when done by humans" ලෙස හැඳින්වේ. මේ ආකාරයෙන් AI සඳහා අර්ථ දැක්වීම් රාශියක් ඇති අතර මෙම අර්ථ දැක්වීම් යෙදෙන ආකාරය අනුව වර්ග 4 කට වෙන් කරනු ලැ‍‍බේ.

categories of AI
  1. Thinking humanly (මනුෂ්‍යයකු සේ සිතීමට හැකිවීම)
    "The exciting new effort to make computers think . . . machines with minds, in the full and literal sense." (Haugeland, 1985)
    "[The automation of] activities that we associate with human thinking, activities such as decision-making, problem solving, learning . . ." (Bellman, 1978)

    ඔබ‍ට මනුෂ්‍යයකු සේ සිතීමට හැකි පරිගණක මෘදුකාංගයක් ලැබුණේ ‍යැයි සිතන්න. එම මෘදුකාංගය නිවැරදිව ක්‍රියා කර‍න්නේ දැයි ඔබ පරීක්ෂා කරන්නේ කෙසේද? ඒ සඳහා මනුෂ්‍යයන් සිතන ආකාරය පිළිබඳව දැන ගැනීමට අවශ්‍ය වේ. යම් ‍ගැටලුවක් ලබා දුන් විට පරිගණකය ක්‍රියා කරන ආකාරය පරීක්ෂා කර බැලීමට හැක. නමුත් ක්‍රියාකාරී පුද්ගල මනස සිතන ආකාරය පරීක්ෂා කිරීම අපහසුය. පුද්ගල මනස ක්‍රියා කරන ආකාරය දැන ‍ගැනීම‍ට ක්‍රම දෙකක් ඇත. පළමුවැන්න through introspection ‍හෙවත් තමාගේ මනස ක්‍රියා කරන ආකාරය තමා විසින්ම අධ්‍යයනය කිරීමයි. දෙවැන්න through psychological experiments හෙවත් මනොවිද්‍යාත්මකව පරීක්ෂා කිරීමයි. මෙහිදී මෙම ගැ‍ටලු විසඳීමේ ක්‍රියා පටිපාටිය සමාන වේ නම් ඒම මෘදුකාංගය සතුව Thinking humanly ගුණාංගය ඇත. උදාහරණයක් ලෙස Allen Newel1 හා Herbert Simon ගේ "General Problem Solver (GPS)" මෘදුකාං‍ගය ගත හැකිය. මෙම පරීක්ෂණ සමග "cognitive (ඥානාත්මක) science" බිහිවූ අතර එය AI හා psychology යන දෙකෙහි සම්මිස්‍යනයක් ලෙස දැක්විය හැක.

  2. Thinking rationally (තාර්කිකව සිතීමට හැකි වීම)
    "The study of mental faculties through the use of computational models." (Chamiak and McDermott, 1985)
    "The study of the computations that make it possible to perceive, reason, and act." (Winston, 1992)

    මෙය The "laws of thought" approach ලෙසද හැඳින්වේ. එනම් නීතියට අනුකූලව සිතීමයි. ඇරිස්ටොටල් විසින් හඳුන්වා දෙන ලද "syllogisms" තුළින් දැක්වෙන්නේ තර්කානුකූලව නිගමන වල‍ට එළඹීමේ ක්‍රමයකි. උදාහරණයක් ලෙස, ඇරිස්ටොටල් මනුෂ්‍යයෙකි; සියලුම මනුෂ්‍යයෝ අමරනී‍ය වේ; එබැවින්, ඇරිස්ටොටල් අමරණීය වේ. Logic හි සම්භවය මෙය ලෙස හැඳන්වෙන අතර මේ ආකාරයෙන් තර්කානුකූලව නිගමන වලට එළඹෙන ක්‍රමය උපයෝගී කර‍ගනිමින් නිර්මාණය වූ පරිගණක සතුව Thinking rationally යන ගුණාංගය පවතී.

  3. Acting humanly (මනුෂ්‍යයකු සේ ක්‍රියා කිරීමට හැකිවීම)
    "The art of creating machines that perform functions that require intelligence when performed by people." (Kurzweil, 1990)
    "The study of how to make computers do things at which, at the moment, people are better." (Rich and Knight, 1991)

    මෙය "The Turing Test approach" ලෙස හැඳින්වේ.

    Turing test

    මෙහිදී C නම් පුද්ගලයා තමාට නොපෙනෙන ස්ථානයක ඇති A නැමති පරිගණකයෙන්ද, B නැමති පුද්‍ගලයාගෙන්ද ප්‍රශ්ණ විමසයි. දෙන ලද පිළිතුරු අනුව C‍ට පරිගණකය හා මිනිසා වෙන්කොට හඳුනා ගත නොහැකි නම්, එම පරිගණකය පරීක්ෂණය සමත් වේ.
    වර්තමානයේ මෙම පරීක්ෂාව (recent Turing test) සඳහා තවත් දෑ එකතු වී ති‍බේ. එනම්,
    natural language processing - සන්නිවේදන හැකියාව උපරිම කිරීම සඳහා ඉංග්‍රීසි භාෂාව යොදා ගැනීම.
    knowledge representation - දත්ත හා තොරතුරු ගබඩා කර නැවත යොදා ගැනීම.
    automated reasoning - ‍ගබඩා කල තොරතුරු ඇසුරෙන් හේතු දැක්වීම.
    machine learning - ස්වයං අධ්‍යයනය තුළින් වෙනත් අවස්ථා සඳහා හැඩගැසීම.
    මීට අමතරව පූරණ පරීක්ෂාව (Total Turing test) සඳහා තවත් සාධක දෙකක් අවශ්‍ය වේ. එනම්,
    computer vision - වස්තූන් ග්‍රහණය (Video) කර ගැනීමේ හැකියාව.
    robotics - චලන විදහා දැක්වීමේ හැකියාව
    තවද වර්ථමානයේ මෙ‍ම "Turing Test" යන්න තරඟයක් ආකාරයෙන් පැවැත්වෙන අතර එය "Loebner Prize" ලෙස හැඳින්වේ.

  4. Acting rationally (තාර්කිකව ක්‍රියා කිරීමට හැකි වීම)
    "Computational Intelligence is the study of the design of intelligent agents." (Poole et al., 1998)
    "AI . . .is concerned with intelligent behavior in artifacts." (Nilsson, 1998)

    මෙය "The rational agent approach" ලෙසද හැඳින්වේ. මෙහි rational agent යනු තර්කානුකූලව ක්‍රියා කරන කුඩා මෘදුකාං‍‍ගයකි.  මෙහිදී සිදුවන්නේ නියෝජිතයා ( rational agent) මගින් නිවැරදි ප්‍රතිඵලය හෝ බලාපොරොත්තු වු හොඳම ප්‍රතිඵලය ලබා දීමයි.
‍ඉහත දැක්වු ප්‍රභේද හතර එහි ඇති ගුණාංග අනුව වර්ග දෙකකට වෙන් කල හැක.
  • Human-centered direction
    මෙයට Thinking Humanly හා Acting Humanly යන කාණ්ඩ දෙක අයත් වේ. මෙහි විශේෂත්වය වනුයේ, මෙම AI මෘදුකාංග ලබාදෙන ප්‍රතිඵල දොෂ සහිත විය හැකි (Possibility of making mistakes) වීමයි.
  • Rationality centered direction
    Thinking Rationally හා Acting Rationally යන කාණ්ඩ දෙක අයත් වන අතර මෙම මෘදුකාංග සැමවිටම නිවැරදි දේ(always does right thing) සිදුකරයි. නමුත් සියල්ල තාර්කිකව විසඳීමට යාමේදී විවිධ ‍ගැ‍ටලු පැන නගී. එනම්, සෑම තත්වයක් (environment) යටතේදීම සැමවිටම නීවැරදි දෙය ලබා ගැනීම අසීරු වේ. ‍පරිගණක සඳහා ‍ගණනය කිරීමේ හැකියාව වැනිදෑ අසීමිත නොවන බැවින් සංකීර්ණ තත්ව ය‍ටතේ මෙම ක්‍රියාවලිය ප්‍රායෝගික නොවිය හැකිය.


උපු‍ටා ගැනීම් : http://www.wikipedia.org/ , Artificial Intelligence - A Modern Approach (second edition) -Stuart Russell & Peter Norvig

    8 comments:

    Unknown said...

    http://en.wikipedia.org/wiki/Voyager_2

    vpsupun said...

    සෑහෙන්න වැදගත් link එකක්. ලබාදුන් ඉඟියට ස්තූතියි.

    Hiran said...

    අමතර දැනුම
    http://sinhalahowto.blogspot.com/

    Anonymous said...

    Is AI can write poetry?????I don't get it..
    AI may be can think.But I don't think it have artistic thinking.

    vpsupun said...

    If course it can. If some machine can think, Then it may have an artistic thinking. Please take a look at following link. It thinks rationally and use others poems that analyzed before and compose a new one.
    http://library.thinkquest.org/05aug/01158/poetry.html

    Manoj said...

    දැනුමට යමක්...

    http://www.google.com/sky/

    anjana2100 said...

    IBM Deep Blue. See the match step by step.

    http://www.research.ibm.com/deepblue/

    Thiwanka Makumburage said...

    I think Pioneer 10 is the spacecraft that has a plaque.which contained information about the mankind.

    http://en.wikipedia.org/wiki/Pioneer_plaque

    http://en.wikipedia.org/wiki/Pioneer_10

    Also Voyager 1 has something called a Golden Record.

    http://en.wikipedia.org/wiki/Voyager_Golden_Record

    Post a Comment